Besluit van de Redenaar na Bouwstuk over Democratie in Europa
Het bouwstuk stelde dat welvaart en welzijn van de bevolking de doelstellingen moeten zijn van een machtige en geldopslorpende instelling als de EU, en niet winstbejag. 'Wel varen', dat is wat ons allemaal aanbelangt, dat we veilig mee kunnen deinen op de baren van het leven in een zee die nu eens woelig en dan weer wat kalmer is, maar die ons blijft dragen.
Wij, onderdanen van de lidstaten van de EU, zitten in één en dezelfde boot en varen onder de hoede van verschillende kapiteins die dan nog eens verschillende petten dragen. Veel verondersteld intelligente koppen die alsmaar vergaderen maar er niet altijd toe komen om een behoorlijke koers te houden. Zitten we dan op een Narrenschiff waar we zo snel mogelijk weer uit willen omdat het koers zet naar Narragonië?
Het project Europa is niet gebaseerd op een gemeenschappelijke taal, religie of zelfs geschiedenis. Het is er gekomen uit de vrije en vaste wil van mensen die begrepen dat ze vrede alleen konden handhaven door ons lot aan elkaar te verbinden en door stukjes nationale soevereiniteit te offeren voor een hoger belang als democratie, mensenrechten en ook een vrije markteconomie. Waarden waar het historische Avondland prat op gaat, terecht trots op zijn cultuur met complexe tradities die teruggaan op Athene, Rome en Jeruzalem, met een kosmopolitische rijkdom aan werken die de Europese geest weerspiegelen.
In zijn meest recente boek 'Alles doet mee aan de werkelijkheid' spreekt Paul Scheffer herhaaldelijk over Europa, in het tijdsgewricht dat zijn grootvader Herman Wolf meemaakte, met name het interbellum. Wolf grijpt terug naar Nietzsche, de criticus van het nationalisme die toen al sprak over een supranationaal en nomadisch soort mens voor wie er geen grenzen bestaan. Wolf zag aanvankelijk in Nietzsche een van de eerste Europeanen voor wie de eenwording van dit werelddeel een ideaal was. Maar het gegeven is in de loop der jaren complexer geworden met allerlei verdragen, burgerinitiatieven en tegenstellingen tussen federalisten en nationalisten.
Volgens het bouwstuk is het essentieel om de kiezers/Europenanen voldoende efficiënt te informeren, een absolute voorwaarde om eenheid in die grote verscheidenheid te brengen. E pluribus unum. Europa is immers het oude werelddeel vol verscheidenheid en tegenstellingen van talen en van groepen van mensen en kan prat gaan op een enorme geestesgeschiedenis. Wij hebben immers Seneca en Spinoza, Nietzsche en Newton, Berlioz en Bartók, Milton en Mandelstam, Titiaan en Tarkovski, Cervantes en Canetti . Zij zijn stapstenen waar onze beschaving op steunt. Moge deze EU zich blijvend, adogmatisch en onbaatzuchtig inzetten voor vrede, vrijheid en waardigheid zodat l'Europe du possible en l'Europe du désirable zo goed mogelijk samenvallen.
De droom van de Europese democratie mag geen droom van macht en geld zijn want dromen moeten drijven op het licht van vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid - anders zijn ze die naam niet waardig.