Besluit van Z∴Redenaar

De spreker gunde ons een blik in de spiegel van het verleden, hopend dat we daarin beelden van het heden zouden zien. Er is immers weinig nieuws onder de zon.

In 2003 werd in Alexandrië een indrukwekkende nieuwe bibliotheek gebouwd die duidelijk ook als ambitie heeft 500.000 boeken te bevatten.

Bij mijn twee bezoeken 10 en 8 jaar geleden, was het nog lang niet zo ver. De boeken waren eerder schaars. Stefan Hertmans noteert in zijn recentste boek ‘De bekeerlinge’ dat hij in die bibliotheek in Alexandrië een meisje ziet dat ‘Soumission’ van Michel Houellebecq zit te lezen. Een  beeld van durf, van niet-onderwerping. Een vonkje licht in de stad waar extremisten weer de overhand hebben en niets overblijft van het eerdere kosmopolitisme.

Dat ene kleine genoteerde feit kan echter de recente geschiedenis van bewuste onwetendheid en extreme wreedheid tegen andersdenkenden en afvalligen niet verhullen. De vernietiging van kennis, van vooruitgang en schoonheid door fanatisme, eerzucht en onwetendheid kwam in Hypatia’s tijd van de kant van de christenen. Zo ook tijdens de Kruistochten, dat wreed stuk geschiedenis dat het Westen en het Nabije Oosten gemeen hebben, waarover Hertmans het heeft in ‘De bekeerlinge’.

In deze tijd zijn het niet alleen moslims die met religieuze dwaasheid en wreedheid in hun eigen landstreken vernietigen wat daar eeuwenlang werd opgebouwd. Evenzeer verspreidt zich in het Westen de ontwetendheid als een fel brandend vuur, omdat ze de belangen en de macht van sommigen kan vergroten en bestendigen.

Hypatia zou vermoord zijn omdat ze zich verzette tegen de suprematie van kerk en staat. Ze zou kritisch geweest zijn voor beide. Dat maakte haar tot wie ze was. Ze werd ook een mythe omdat ze een vrouw was, wat haar werk en haar verzet in haar tijd bijzonder  moedig maakte.

Misschien, althans voor mij, is dat de les die Hypatia ons doorgeeft vanuit het verre verleden.

Wees kritisch voor machtsmisbruik en manipulatie, blijf kritisch voor àlle partijen die zich waar dan ook bedienen van de macht,  van de burgerlijke wet of goddelijke wetten, om de mens klein te houden, om andersdenkenden of  wie zich niet wenst te onderwerpen, te misleiden of het zwijgen op te leggen.