Toespraak van onze nieuwe voorzittend meester bij de opening van het maçonnieke jaar
Toespraak van onze nieuwe voorzittend meester bij de opening van het maçonnieke jaar
…
Als jullie voorzittend meester heb ik zeker niet de ambitie om iets te veranderen of om bepaalde targets te bereiken. Het zou utopisch zijn te denken dat ik überhaupt aan jullie iets kan opleggen, laat staan een bepaald beleid zou willen voeren. Jullie zijn allen oud en wijs genoeg. Wat rest er mij dan nog om jullie mee te delen? Ik ga met jullie gewoon mijn hart en mijn enthousiasme voor de vrijmetselarij delen. Het laten smaken van een passie is gevaarlijk omdat ik mij dan kwetsbaar opstel, maar het zal jullie een beeld geven vanuit welke standpunt ik de vrijmetselarij waarneem. Ik moet hierbij benadrukken dat er geen enkele intentie om te overtuigen aanwezig is, enkel een mededelen van mijn perspectief van waaruit ik de maçonnerie bekijk.
…
De reden waarom ik uiteindelijk het voorzitterschap aanvaardde, is het feit dat jullie en de maçonnerie in haar geheel mij zeer na aan het hart liggen.
Het is hier dat ik elke woensdag tot geen, kleine en grote ontdekkingen kan komen.
Ik kan alleen mezelf blijven en uiteraard stelt zich dan de vraag : wie ben ik en wie zijn wij?
Wer bist du? vraagt Papageno in het begin van de toverfluit en het antwoord van Tamino is heel eenvoudig: “Ich bin ein Mensch, wie du”. Niet meer en niet minder.
Ik vergelijk het proces van het leven wel eens met het rijpen van de wijn in een wijnvat. Gebeurtenissen en ervaringen zitten in ons wezen en dringen in ons door en laten hun sporen na zoals de bloedrode wijn zijn sporen nalaat in het vat. De wisselwerking tussen ervaring, beleving en reflecties laten persoonlijke sporen na in onszelf net zoals de rijpende wijn en het eiken vat een symbiose vormen, rijk aan tanines. Zo ontstaat een uniek mengsel voor ieder mens. De ziel is voor mij de som van alle persoonlijke ervaringen in een mensenleven en de gerijptheid daarvan. Die is uniek is voor elk mens maar ook voor ons allen is het proces herkenbaar want we zijn allen mens, niet meer en niet minder, net zoals Papageno en Tamino.
Onze werkplaats is dus een ware “Chai”, een wijnkelder, een verzamelplaats van diverse wijnvaten met daarin de rijpende wijn van het leven. Kunnen jullie mijn vreugde begrijpen als ik al deze vaten elke woensdag kan observeren in onze werkplaats met elk hun karakter en elk hun smaak?
De wijn moet echter ook gedronken worden. Dat houdt in het verlangen naar gedeelde ervaringen, de zoektocht naar waarheid, het stillen van die dorst. Het bekijken van de wijn tegen het licht van de rede en het vergelijken en het proeven. Het vreugdevol smaken doch ook het terugkeren van die dorst.
Een leerling van een Griekse wijsgeer vroeg,: “Meester, hoe kan ik ooit de wijsheid bezitten die ik zoek maar niet vind?” De meester liet een emmer water brengen en dompelde de leerling minutenlang onder in het water. Toen hij de leerling losliet, hapte die uitvoerig naar zuurstof. “Als je zo hard verlangt naar wijsheid als je nu zuurstof wenst, zul je ze zeker vinden.”, antwoordde de meester. Misschien komen we hier allen om te happen, te zoeken, die dorst te stillen. We trachten te verstaan hoe het leven ons met bloed doordrenkte vat filtert en ons langzaam maar zeker doet veranderen.
Wanneer iemand een bouwstuk(*) oplevert en een glimp van zijn ziel blootlegt, zijn we allen observators van onszelf, getuigen van een proces dat we zelf meemaken of herkennen en even, even is onze dorst gestild, even vergeten we “de slagen van de schoenmaker” zoals Marin Marais ons duidelijk maakt in ‘Tous les matins du monde’.
Zo zijn we allen verschillend en toch delen we die eenheid.
1. Eenheid in diversiteit.
In dit geheel is de kennis belangrijk. Wij werken met de rede. Dat was voor mij in het begin moeilijk, omdat ik als fotograaf “het beslissend moment” enkel kan vastleggen vanuit een diepe gevoelsmatige impuls. Als ik nadenk bij het maken van een foto ben ik waarschijnlijk te laat!
Bij het voorbereiden, kiezen en selecteren van de gemaakte foto's is de rede echter des te belangrijker. Analyse van het beeld is dan ook mijn stokpaardje geworden. Hoe groter iemands kennis, des te breder is de waaier van mogelijkheden waartegen je een beeld tegen het licht kunt houden. Des te intenser en rijker ook zijn de connotaties die je oproept. Deze zijn rationeel en overwegend cultureel bepaald. Vermits de vrijmetselarij pretendeert universeel te zijn moeten we arbeiden in een ruimer rationeel en multicultureel kader. Dat maakt onze connotaties intenser en rijker, zeker in het licht van de hedendaagse uitdagingen.
Vrijmetselarij dient naar mijn gevoel niet alleen om kennis op zich te vergaren, maar om te zien wat het in al zijn facetten doet en hoe wij ons hier tegenover kunnen verhouden in het licht van de huidige maatschappelijke context en van onze eigen interpretaties en connotaties die voor ieder uniek zijn, gerijpt in ons eigen vat.
Waarheid wordt dan relatief. Een ruimer begrip is wijsheid, wat voor mij toegepaste kennis is. Ook deze is relatief en afhankelijk van de ervaringen en de perceptie. Alles wordt perceptie, het standpunt van waaruit je iets waarneemt. Laat ons dat leren van elkaar zodat we ruimer, completer en vanuit andere centra elkaar observeren.
Zo kunnen we ons eigen rijpingsproces beïnvloeden en wordt het smaken van onze wijn met de jaren minder wrang, rijker, completer.
2.Kennis dient niet om als een kleed te worden gedragen. Het is belangrijk wat je er zelf mee doet.
Maar wat moet je dan doen?
“On est obligé d'agir”, heeft Montaigne gezegd.
“Ändere die Welt, sie braucht es”, zegt Bertold Brecht.
De wereld is zoals ze is. Goed kan je alleen ervaren als er ook kwaad is, vrede kan je alleen bereiken als er ook oorlog is. Hoe extreem deze zullen zijn en hoe ver de slinger van Foucault uit zijn centrum zal deviëren, dat is iets wat wij kunnen bepalen. De wet van actie en reactie : duw je extreem in een richting, dan zullen de gevolgen ook extreem zijn. Polarisering wordt opgewekt en de slinger zwaait in de ander richting even hard door, zeker als je wil overtuigen. …
Om conflicten te vermijden denken we dat wij eensgezinden in onze werkplaats moeten herbergen. Ligt de ware uitdaging echter niet in het leren luisteren naar anderen, in het begrijpen en proeven van de cultuur en het rijpingsproces van de ander, zonder te willen overtuigen, In vrijheid ?
Ik geloof in een maakbare wereld. Wanneer er iets gebeurt waar we niet mee akkoord gaan, kunnen we misschien niet direct de dingen veranderen, doch we kunnen wel bepalen hoe we met dat feit omgaan. Laat ik mij erdoor beïnvloeden, ageer ik, doe ik iets ten goede? Trachten wij door onze creativiteit iets te veranderen op lange of korte termijn? Of kies ik ervoor alles te ondergaan wat het nieuws mij voorschotelt en word ik enkel een reactie op dat wat mij wordt voorgekauwd en word ik daardoor stilaan meer en meer verzuurd. De verzuring kan worden vermeden door de dorst en het enthousiasme die uiteindelijk het proces activeren. Maar alles heeft maar zin als er uiteindelijk wordt gehandeld. Soms is het beter iets fout te doen dan niets te doen…
Dit is dan mijn volgende overpeinzing: wees creatief in plaats van reactief, cre-ageer en re-ageer enkel om positief en enthousiast uit te nodigen tot cre-ëren.
Mijn peter gaf me destijds een boekje over Joseph Campbell dat handelt over zijn onderzoek naar de vergelijkende inhoud van mythologieën en op het einde van zijn levenslange onderzoek geeft deze man één goede raad mee in het leven en dat is: volg altijd je eigenheid!
Dat is voor mij een ware boodschap geworden: volg je proces van je leven, observeer, voel, ervaar en evalueer hoe de gerijpte met bloed doordrongen wijn in het licht van het bevragen en met als werktuig de rede jouw eigenheid en aldus jouw eigen wijsheid wordt. Als dit voor jou goed aanvoelt, volg het dan, volg je eigenheid en laat de rest los. Zoek het schone in dat proces, zoek het schone in jezelf en de anderen en je zult je wijsheid vinden.
Deze werkplaats is een ruimte waarin dat voor mij mogelijk is. Ik getuig dat ik het zelf heb ervaren en dat ik mijn eigen gedachten en mijn dogma's heb bijgeschaafd, door middel van de rede, op mijn bescheiden maat, maar met passie en een grote dorst. Blijven happen naar lucht, meer kunnen wij niet doen en trachten onze eigen wijsheid te volgen, maar opletten dat ze geen eigenwijsheid wordt.
Jullie weten dat dit alleen kan in een ruimte waarin iedereen respect heeft voor elkaars mening en visie. Het leren luisteren en vrijmoedig spreken kan ons dan allen rijker maken.
Vrijmoedig spreken zie ik in deze context. Brengt het iets bij aan mijn of de andere zijn visie? Heeft het een meerwaarde? Anders is het beter te zwijgen en te luisteren.
Een machtsvrije ruimte ontstaat enkel wanneer de macht wordt gedeeld met iedereen en ten goede van iedereen. Woorden zijn ook macht en alleen het subtiele spel tussen de broederlijkheid en de rede kan de kunst van het balanceren tussen luisteren en vrijmoedig spreken bemeesteren.
Als voorzittend meester beschouw ik het als mijn taak ervoor te waken dat dit alles mogelijk blijft in deze ruimte, voor elke zuster en broeder zodat ik kan besluiten dat onze werkplaats een ruimte is waar:
door eenheid in diversiteit kennis wordt vergaard, niet om het als een kleed te dragen, maar om te zien wat ermee gedaan kan worden. Om te ageren zodat we cre-actief kunnen handelen en zodoende onze eigenheid kunnen volgen in alle broederlijkheid, om uiteindelijk te kunnen definiëren wie wij zijn en dit te kunnen uitdragen in de profane wereld, zodat we opnieuw kunnen vragen: “ Wie zijn we ?” en uiteindelijk eindigen we waar we begonnen zijn.
Wie zijn we? Wer bist du?
We happen weer naar lucht en we zoeken verder, maar ondertussen hebben we wel wijn in het licht gehouden en de smaak van de wijsheid laten rollen op de smaakpapillen van het leven, om te zien hoe schoonheid de mens siert, zelfs in zijn donkerste dagen en hoe de dorst naar het licht nooit ver weg is. In dat proces voel ik mij verbonden met jullie en ik ben ongelooflijk dankbaar en fier dat ik dit bouwstuk(*) mag brengen, hier in onze loge, Diogenes GOL, in het Oosten Turnhout.
In het volledige bewustzijn dat 300 jaar geleden een aantal broeders tastend een begin zochten voor wat komen zou kan ik nu deze middag samen met jullie dankbaar achteruitkijken en ook samen glimlachend vooruitkijken naar wat komen zal de volgende 300 jaar.
Aan de Arbeid zusters en broeders,
Aan de arbeid
want
Op ons komt het aan
Op ons komt het aan
Mijn zusters en broeders ik heb gezegd!
Voorzittend meester Diogenes Gol
16/09/2017
(*) bouwstuk = maçonnieke voordracht